Celem doświadczeń wazonowych było poznanie wpływu zastosowanego nawożenia (osad, obornik), typu gleby, oraz czasu trwania eksperymentu na aktywność mikrobiologiczną i biochemiczną gleb. W doświadczeniu wykorzystano osad z oczyszczalni ścieków mleczarskich z dodatkiem popiołu węglowego oraz obornik bydlęcy. Doświadczenie zostało założone w 3 powtórzeniach na dwóch typach gleb – płowej i brunatnej, metodą kompletnej randomizacji. Doświadczenie obejmowało następujące obiekty: gleba bez nawożenia, gleba + osad, gleba + obornik, gleba + osad + obornik. W glebie płowej i brunatnej zastosowano następujące dawki osadu ścieków mleczarskich: 7,3 g•kg-1 (22 Mg•ha-1), 16,6g•kg-1 (50 Mg•ha-1), 33,3g•kg-1 (100 Mg•ha-1). Analizy mikrobiologiczne obejmowały oznaczenie: ogólnej liczebności bakterii, ogólnej liczebności grzybów, liczebności bakterii celulolitycznych, liczebności bakterii i grzybów proteolitycznych, liczebności bakterii amonifikacyjnych i nitryfikacyjnych. Analizy biochemiczne obejmowały oznaczenie aktywności dehydrogenaz, aktywności proteazy, aktywności ureazy oraz intensywności amonifikacji i nitryfikacji. Analizy mikrobiologiczne i biochemiczne wykonano po 7, 14, 30, 60, 90, 120, 240 dniach trwania doświadczenia. Po zakończeniu doświadczenia w glebach oznaczono zawartość węgla organicznego i azotu ogółem.

Przeprowadzone badania wykazały, że osad ścieków mleczarskich wpływał korzystnie na właściwości mikrobiologiczne i biochemiczne gleb i może być uznawany za odpad wartościowy pod względem nawozowym. Wprowadzony do gleby osad ścieków mleczarskich aktywizował populację drobnoustrojów w zależności od ilości odpadu wprowadzonego od gleby, czasu jego oddziaływania, a także typu gleby. Pobudzenie rozwoju badanych grup mikroorganizmów najbardziej uwidoczniło się w obecności wyższych dawek osadu (50 i 100 Mg•ha-1). Osad ściekowy z mleczarni miał na ogół podobny lub wyższy niż obornik, wpływ na liczebność bakterii i grzybów glebowych. Przeprowadzone badania wykazały, że aktywność badanych enzymów glebowych oraz intensywność procesów biochemicznych były stymulowane przez wprowadzony do gleby osad oraz zbliżone do poziomu stymulacji przez obornik. Stymulujące oddziaływanie osadów ścieków mleczarskich na aktywność enzymatyczną gleb nasilało się wraz ze zwiększeniem ilości odpadu wprowadzonego do gleby. Zastosowanie wyższej od polowej dawki osadów ścieków mleczarskich (50 i 100 Mg) nie spowodowało niekorzystnych zmian zarówno w liczebności analizowanych grup drobnoustrojów, jak i aktywności procesów biochemicznych, zachodzących w glebie płowej i brunatnej. Przeprowadzone analizy korelacji wykazały, że mikroorganizmy, odznaczające się dużą aktywnością metaboliczną wywierają istotny wpływ na dynamikę wielu procesów biochemicznych w glebie wzbogaconej osadem ściekowym z mleczarni. Osady z oczyszczalni ścieków mleczarskich powinny być zagospodarowane dla celów produkcji roślinnej.