streszczenie: Utwory piaszczysto-pyłowe i pyłowe (lessowe) południowo-wschodniej Polski są przedstawiane na mapach geologicznych jako lessy. Połączenie to jest kwestionowane, ponieważ różnice w uziarnieniu tych gleb mają wpływ na szereg właściwości warunkujących ich jakość. W niniejszej pracy porównano wybrane właściwości chemiczne i fizyczne w poziomach genetycznych gleb płowych (uprawnych i leśnych) wytworzonych z utworów piaszczysto-pyłowych i pyłowych (lessu). Gleby wytworzone z utworów piaszczysto-pyłowych w porównaniu do gleb wytworzonych z utworów pyłowych charakteryzują się w porównywalnych poziomach genetycznych większą zawartością piasku, gęstością, kwasowością i mniejsza zawartością węgla organicznego i żelaza, porów zatrzymujących wodę dostępną dla roślin oraz powierzchnią właściwą. Gleby leśne w porównaniu do uprawnych są zasobniejsze w węgiel organiczny i żelazo. Charakteryzują się wyższą kwasowością i mniejszą gęstością. Zakres tego zróżnicowania zmienia się w zależności od poziomu genetycznego. Stwierdzono, że porowatość ogólna gleb wytworzonych z utworów piaszczysto-pyłowych była niższa w porównaniu z tymi wytworzonymi z lessu. Ilość makroporów w glebach leśnych wytworzonych z obu badanych skał macierzystych była znacząco wyższa niż w glebach uprawnych, a gleby wytworzone z utworów piaszczysto-pyłowych charakteryzowały się generalnie niższą ilością mezoporów i mikroporów w porównaniu z wytworzonymi z lessu. Ilość wody łatwo dostępnej dla roślin była znacząco niższa w glebach wytworzonych z utworów piaszczysto-pyłowych niż z lessu, co jest szczególnie dobrze widoczne w glebach leśnych. Ilość wody trudno dostępnej dla roślin generalnie była znacznie wyższa od zawartości wody łatwo dostępnej we wszystkich badanych profilach glebowych i praktycznie nie zależała od rodzaju skały macierzystej.