streszczenie: Jednym z ważniejszych czynników intensyfikacji produkcji zwierzęcej jest zapewnienie odpowiedniej ilości i jakości pasz objętościowych, a w szczególności siana i kiszonek. W pracy dokonano przeglądu wyników badań dotyczących źródeł powstawania strat podczas polowego suszenia zielonek przeznaczanych na siano lub kiszonki. Źrodłem analiz były wyniki badań prowadzonych przez ośrodki naukowo-badawcze na całym świecie, w tym i badań własnych. Analizowano nie tylko czynniki decydujące o stratach, ale także modele matematyczne uogólniające wpływ wpływ wielu czynników na te straty. W pierwszej kolejności dokonano analizy wpływu wysokości i częstotliwości koszenia na ilość i jakość zebranych pasz zielonych. Dobór właściwej wysokości koszenia pozwala z jednej strony na utrzymanie w dobrym stanie plantacji, a z drugiej strony na uzyskanie wysokich plonów w okresie wegetacji. Następnie omówiono czynniki wpływające na straty oddychania podczas polowego suszenia pasz zielonych na siano. Rozważano zarówno wpływ warunków atmosferycznych, jak i rodzaju stosowanych zabiegów mechanicznych przyspieszających proces suszenia. Przedstawiono także modele matematyczne uwzględniające wpływ temperatury i wilgotności skoszonego materiału na intensywność oddychania skoszonych roślin oraz ubytki suchej masy. W dalszej części pracy omówiono wpływ opadów deszczu na wielkość strat składników pokarmowych, zmiany składu chemicznego i strawności siana oraz ubytki suchej masy. Zaprezentowano dwa modele matematyczne opisujące proces wtórnego nawilgacania pokosów. Pierwszy model dotyczy zmian ogólnej zawartości wody w suszonej paszy. Drugi model uwzględnia zmiany poszczególnych kategorii wody podczas nawilgacania paszy opadami deszczu. Porównano wyniki symulacji komputerowych zmian zawartości wody w zielonce z wynikami eksperymentalnymi. Zasadniczą część pracy poświęcono omówieniu wpływu stosowania różnych technologii, rodzaju zabiegów mechanicznych oraz sposobu zbioru na straty suchej masy i składników pokarmowych. Szczególna uwagę zwrócono na wpływ zespołów tnących (nożycowe, rotacyjnych z poziomą lub pionową osią obrotu elementów roboczych) na straty ścierniskowe oraz rozdrabnianie ścinanych roslin. Przeanalizowano także wpływ obróbki mechanicznej (kondycjonowanie, maceracja, roztrząsanie, przetrząsanie) na straty ilościowe i jakość otrzymywanej paszy. Przedstawiono modele matematyczne strat powodowanych koszeniem i wstępną obróbka mechaniczną w zależności od rodzaju i stadium rozwoju ścinanych roślin oraz typu zespołu tnącego i kondycjonującego. W tych analizach uwzględniono także wpływ rodzaju koszonego materiału, terminu zbioru oraz typu wykorzystywanych maszyn i ich parametrów konstrukcyjno - eksploatacyjnych na straty ilościowe i jakościowe