streszczenie: Na obszarach zurbanizowanych znalezienie gleb niezawierających domieszek antropogenicznych jest bardzo trudne. Gleby Lublina podlegające wielorakim presjom antropogenicznym, charakteryzują się zróżnicowaną zmianą ich właściwości chemicznych, fizykochemicznych, fizycznych i biologicznych oraz przekształceniem budowy morfologicznej. Celem pracy było określenie, którym właściwościom glebowym i sposobom użytkowania można przypisać dominującą rolę w zatrzymywaniu, uruchamianiu i przemianie arsenu w glebach aglomeracji miejskiej oraz sprawdzenie, czy specyfika gleb miejskich na przykładzie Lublina wpływa na zmianę zachowań arsenu. Poddano także ocenie zagrożenia związane z zawartością i rozmieszczeniem arsenu w glebach Lublina. Dodatkowo brakuje opracowań dotyczących tej problematyki z obszaru Lublina i Polski. Na podstawie wyników właściwości gleb aglomeracji lubelskiej oraz zawartości ogólnej arsenu i jego form wydzielonych podczas analiz specjacyjnych można stwierdzić, że w glebach Lublina charakteryzujących się dużym zróżnicowaniem typologicznym różnym użytkowaniem, zawartość i rozmieszczenie arsenu ogólnego i jego form jest wypadkową czynników naturalnych i wpływu antropopresji. Największa zawartość w powierzchniowych poziomach większości gleb Lublina dowodzi silnego wpływu działalności człowieka na zachowanie badanego pierwiastka. W glebach Lublina nie zostały przekroczone normy dotyczące dopuszczalnej zawartości arsenu w glebie z grupy użytkowej A. Z drugiej strony suma tzw. frakcji arsenu dostępnych dla mikroorganizmów i roślin stanowi w badanych glebach Lublina około 11%. Nie ma więc realnego zagrożenia skażenia tym pierwiastkiem gleb Lublina i przedostawania się arsenu do organizmów ludzi i zwierząt. Z przeprowadzony badań wynika, że największy udział w puli ogólnej arsenu mają frakcje związane z krystalicznym i amorficznymi tlenkami żelaza. Z uwagi na niewielką mobilność tych frakcji tlenki żelaza zawarte w glebie mogą stanowić skuteczną barierę dostępności tego pierwiastka dla mikro i mikroorganizmów glebowych i przedostawania się go do wód gruntowych. Przeprowadzone badania pozwoliły na dokładniejsze poznanie zawartości różnych form arsenu oraz ich wzajemnych zależności w glebach miasta Lublina. Potwierdziły również, że gleby znajdujące się w granicach aglomeracji miejskiej są poddawane antropopresji o różnym stopniu nasilenia i wykazują duże zróżnicowanie pod względem morfologii i właściwości fizykochemicznych. Rezultaty badań mogą zostać wykorzystane do określenia naturalnego tła zawartości arsenu w wybranych glebach Lublina oraz jako kryterium przy szacowaniu poziomu koncentracji arsenu pochodzenia antropogenicznego w glebach innych obszarów miejskich. Dodatkowo realizacja badań nad oceną stanu zanieczyszczenia gleb arsenem może posłużyć wypracowaniu optymalnych metod tej oceny.