streszczenie: W artykule przedstawiono wyniki badań zmienności czasowej elementów klimatu Polski. Podjęto również próbę wstępnej oceny roli zachmurzenia i cyrkulacji atmosferycznej w kształtowaniu klimatu Polski. W analizie wykorzystano przede wszystkim obszarowo uśrednione serie elementów klimatu z terenu Polski nizinnej. Uwzględniono dane z drugiej połowy XX wieku i początku XXI wieku, a w przypadku temperatury powietrza także serią wiekową 1901-2000. Wykorzystano analizę korelacji i regresji prostej oraz wielokrotnej. Wykazano istotne zmiany wartości elementów klimatu składających się na obieg ciepła. W drugiej połowie XX wieku nielosowe fluktuacje promieniowania, usłonecznienia i temperatury wystąpiły wiosną i średnio w roku. Analiza 100-letniej serii temperatury powietrza wskazała na wystąpienie znaczących zmian we wszystkich porach roku oprócz zimy. W przypadku średnich sezonowych sum opadów i wielkości zachmurzenia istotne zmiany nie wystąpiły. Stwierdzono, że bezpośrednim oddziaływaniem cyrkulacji i wielkością zachmurzenia można wyjaśnić do 80% zmienności temperatury powietrza i opadów atmosferycznych. Wiosną i latem w ostatnim 10-leciu XX wieku było „za ciepło”, niż wynika-ło by to z uwarunkowań cyrkulacyjnych i zachmurzenia, zimą i jesienią natomiast „za chłodno” (mimo iż zimy były coraz cieplejsze). Zróżnicowane sezonowo i przestrzennie tendencje zmian elementów klimatu uwidoczniły się nieznacznie w ich rozkładzie przestrzennym na obszarze Polski oraz w pewnych oznakach zmiany reżimu klimatycznego.