streszczenie: W pracy przedstawiono stan zakwaszenia gleb w województwie śląskim z uwzględnieniem przyczyn i skutków tego procesu. W dalszej części opracowania zamieszczono całkowite zapotrzebowanie na nawozy wapniowe oraz koszty wapnowania gleb w poszczególnych gminach województwa. Analiza niemal 80000 prób glebowych wykonana w latach 2004-2009 wskazuje, że w województwie śląskim gleby bardzo kwaśne i kwaśne stanowią 49% powierzchni użytków rolnych. Największe zakwaszenie gleb występuje w powiatach: kłobuckim, częstochowskim, żywieckim, wodzisławskim, zawierciańskim, a także lublinieckim myszkowskim i mikołowskim. W 32 gminach województwa powierzchnia tych gleb przekracza 70% użytków rolnych. Duży udział gleb o pH poniżej 5,50 należących do kategorii średnich lub ciężkich wskazuje, że w analizowanym regionie czynnikiem dominującym w zakwaszeniu jest czynnik antropogeniczny. W obrębie rozpatrywanych czynników antropogenicznych największy wpływ na zakwaszenie gleb wywarła emisja SO2 (46,7%), mniejszy emisja NOX (30,7%), a najmniejszy nawożenie (22,6%). Zneutralizowanie zakwaszenia pochodzącego tylko z emisji gazów przemysłowych (SO2, NOX) wymaga stosowania co 4 lata 0,718 t CaO.ha-1. Dominujący udział kwaśnych zanieczyszczeń przemysłowych w zakwaszeniu gleb wynika z ich emisji, która na terenie województwa śląskiego w przypadku SO2 w 2007 roku była 3,4- krotnie, a NO2- 4,12-krotnie wyższa w stosunku do średniej krajowej. Ilości wnoszonych nawozów wapniowych w ostatnim okresie nie wystarczają nawet do utrzymania aktualnego odczynu gleb. W efekcie w analizowanym regionie w latach 2004-2009 udział gleb bardzo kwaśnych zwiększył się prawie o 5%. Zakwaszenie gleb obniża ich zasobność w składniki pokarmowe i zwiększa biodostępność metali ciężkich co wpływa na spadek wysokości i jakości plonów. Sumaryczne zapotrzebowanie na nawozy wapniowe w województwie śląskim wynosi 1,57 mln ton CaO. Koszty wapnowania obejmujące cenę wapna z transportem wyliczono na kwotę 188,3 mln zł. Koszty te w 132 gminach nie przekraczają 2 mln zł, a w 11 zamykają się w przedziale 3-5 mln zł. Kompleksowe rozwiązanie problemu zakwaszenia gleb wymaga sporządzenia w gminach i w gospodarstwach rolnych harmonogramów wapnowania na okres 6-8 lat. Przy obliczaniu dawek i form nawozów wapniowych należy brać pod uwagę odczyn, kategorię agronomiczną gleb oraz ich zasobność w magnez przyswajalny. Doprowadzenie odczynu gleb do optymalnego w województwie śląskim zwiększy ich produkcyjność oraz w dużym stopniu ograniczy migrację podstawowych składników pokarmowych i metali ciężkich do wód gruntowych i powierzchniowych.