streszczenie:      Celem pracy była szczegółowa charakterystyka fizykochemiczna murszy. Znajomość aktualnych charakterystyk badanych gleb pozwoliła następnie na dokonanie analizy wpływu stopnia zmurszenia na kształtowanie właściwości fizykochemicznych a szczególnie powierzchniowych murszy. Badania prowadzono na czternastu utworach torfowo-murszowych pochodzących z gleb wykształconych z torfowisk niskich. Procesy murszenia przebiegały w podobnych warunkach uwilgotnienia i ukształtowania terenu.
     Jako miarę stopnia zmurszenia przyjęto współczynnik chłonności wodnej oznaczony metodą wirówkową., zgodnie z procedurą zaproponowaną przez Gawlika. Badane mursze należały do czterech z pięciu klas intensywności wtórnych przeobrażeń. Badano również przydatność liczby humifikacji, oznaczonej metodą Springera, jako miary stopnia zmurszenia w porównaniu ze współczynnikiem chłonności wodnej. Do charakterystyki powierzchni badanych murszy wykorzystano procesy adsorpcji azotu i sorpcji pary wodnej. Z danych adsorpcyjnych obliczono wielkości powierzchni właściwej, średnie energie adsorpcji oraz wymiar fraktalny. Na podstawie krzywych miareczkowania potencjometrycznego wyznaczono wielkości całkowitego ładunku powierzchniowego oraz funkcje rozkładu stałych dysocjacji powierzchniowych grup funkcyjnych.
     Przeprowadzone badania wykazują, że metody badawcze zastosowane w pracy są pomocne w obiektywnej ocenie stopnia zmurszenia utworów murszowych. Stwierdzono, że właściwości powierzchniowe gleb murszowych ulegają zmianom w procesie murszenia. Wzrost wartości współczynnika chłonności wodnej, W1, jest dodatnio skorelowany ze wzrostem powierzchni właściwej dla większości badanych gleb. Również wielkość zmiennego ładunku powierzchniowego wzrasta wraz ze wzrostem stopnia wtórnych przeobrażeń. Dobrym wskaźnikiem intensywności zmian chemicznych podczas wtórnej humifikacji jest liczba humifikacji. Stwierdzono, że proces murszenia zmieniając właściwości powierzchniowe i fizykochemiczne kształtuje warunki siedliskowe dla drobnoustrojów i tym samym istotnie wpływa na całkowitą liczbę drobnoustrojów i prawdopodobnie decyduje o odmiennej aktywności biologicznej badanych gleb.